POZLAMA SISTEMI NASIL ÇALISIR?

Sizin kullandiginiz makinedeki de dahil olmak üzere tüm isik ölçen sistemler ayni ilkeler üzerinde çalisir. Isiga duyarli bir foto-hücresi, pozlama sistemi içine giren isik miktarini ölçer. Tipki "görmek" dedigimiz sey gibi fotografin da sadece "isik"tan ibaret oldugunu hatirlayalim. Resmini çektiginiz nesneden/sahneden yansiyan isik miktari arttikça foto-hücrelerinin de devrelerinde buna paralel degisiklikler olur. Bu degisikliklere uygun olarak da makine deklansör hizini ve diyafram araligini otomatik ayarlar. Fotograf makinenizin pozlama sistemi, LCD ekranda veya vizörde gördügünüz sahneden yansiyan isik miktarini ölçer. Sistemin kapsadigi (yorumladigi) alan; siz konumunuzu degistirince, zum yapinca (sahneye yaklasinca veya uzaklasinca) veya makineyi baska bir yöne odaklayinca degisir. Bunun pratikteki anlami sudur: Örnegin siz oldukça iyi aydinlatilmis bir ortamda, daha karanlik veya gölgeli görünen bir nesneye yaklasinca, makine o nesneye odaklandigi için pozlama sistemi sadece o nesneyi baz alarak ölçümleme yapacaktir. Bu durumda ortam iyi aydinlatildigi için o nesnenin yakin plandan çekimi de aydinlik çikacaktir anlamina gelmez. Ortalama Görüntü ve Orta Gri. Makinenizin pozlama sistemi, ortami sizin gördügünüz gibi görmez. Onun gördügü aslinda sizin buzlu bir camin arkasindan baktiginizda gördügünüz görüntü gibidir.

Makinenizin pozlama sistemi, resmini çektiginiz sahneyi aynen böyle buzlu bir camin arkasindan bakiyormus gibi görür. Sistem ayrintilari göremez, sadece ortalama bir görüntü algilar.

Bunu örnek vererek açiklayalim: Asagidaki resimdeki satranç tahtasinin resmini çektigimizi düsünelim. Makinenizin pozlama sistemi bunu sadece ortalama bir gri olarak görür. Gerçek hayatta çektiginiz resimlerin içinde saf beyaz, saf siyah ve bu ikisi arasindaki tüm renk kombinasyonlari mevcuttur. Oysa makinenizin pozlama sistemi (sahneyi olusturan nesneler ne olursa olsun) sadece ortalama bir ölçüm yapar ve sadece isik parlakligini ölçer.     Bizim soldaki satranç tahtasi olarak gördügümüz resmi, makinenin pozlama sistemi sagdaki gibi sadece orta gri olarak görür. Otomatik bir makinede, isik ölçüm ve poz kontrol sistemi "düsünmez". Sadece ne için tasarlanmis iseler onu gerçeklestiriler. Ve bu sistem sadece bir tek sey için tasarlanmistir: Kadrajda (LCD ekran veya vizörde) görünen sahnenin isik miktarini ölçmek. Bunu yaparken sistem, sahnenin kompozisyonuna, renklerine, karmasikligina kisacasi hiçbir seye bakmaz. Sadece sahneden yansiyan isik miktarini ölçer. Pozlama sistemi renklere degil isik miktarina baktigi için, otomatik pozlama sistemi (automatik exposure system) deklansör hizi ve diyafram araligini "orta gri"ye göre ayarlar. Çogu zaman bu sistem kusursuz çalisir. Çünkü sahyneyi olusturan renklerin ortalamasi gerçekten de "orta gri" rengine denk gelir. Fakat bazi durumlarda sahnenin renk ortalamasi orta griden uzaklasir. Iste bu durumda otomatik pozlama sistemi yanilir ve sahne sizin çiplak gözle gördügünüzden daha farkli bir tonda çikar. Genellikle resmi çekilen tüm sahnelerde renkler saf beyaz ile saf siyah arasindaki sürekli tonlardan olusur. Basit bir ifadeyle, bu sürekli tonlar gri bir skalayi olusturan ara renkler olarak görülebilir. Bu skaladaki her renk bir öncekinden 1 birim daha parlak, bir sonrakinden ise 1 birim daha karanliktir. Tam ortadaki renk ise orta gri olarak adlandirilir. Tümüyle bu renkten olusan bir sahne, üzerine düsen isigin tam olarak %18'ini yansitir. Gri skala, farkli isik miktari yansitan bir dizi renktir. Fotografini çektiginiz sahnenin ortalama tonu gerçekten "orta gri" ise, makinenizin otomatik pozlama sistemi isik ayarini öyle ayarlar ki, sonuçta çikan resim gerçekten de orta gri tonunda olur. Eger resmini çektiginiz sahnenin ortalama tonu orta griden daha açik veya daha koyu ise, bu durumda çikan resim olmasi gerekenden daha açik veya daha koyu görünecektir.

Üstteki gibi rengarenk bir resimde gri skalayi görmek imkânsizdir.

Biraz pratik yaparak, makinenizin bir sahneyi nasil gri tonunda gördügünü anlayabilirsiniz.

Eger resmini çektiginiz sahnenin renklerinin ortalamasi orta griye tekabül etmiyorsa, pozlama ayari (exposure compensation) yardimiyla resme biraz daha aydinlik ekleyebilir veya aydinligini azaltabilirsiniz. Ölçümleme Yöntemleri. Genellikle bir sahnedeki tüm noktalar uygun isik miktarini seçerken ayni öneme sahip degildir. Örnegin bir manzara resminde, -genellikle- gökyüzünden ziyade yeryüzü daha önemlidir. Bu nedenle makine yeryüzüne odaklanarak isik miktarini oraya göre ayarlamalidir. Iste bundan dolayi bazi makinelerde birden fazla isik ölçme yöntemi bulunmaktadir. Bu yöntemler genellikle asagidakilerden olusur: Matris. Sistem sahneyi bir izgara yardimiyla parçalara böler, hafizadaki belli kompozisyonlarla karsilastirir ve isik düzeyinin ne olmasi gerektigine karar verir. Merkez-odakli. Bu yöntemde sistem tüm sahneyi ölçer ancak kadrajin tam orta (merkez) noktasina daha fazla önem verir. Çünkü resimlerde genellikle önemli nesneler tam ortada konumlandirilir. Asagiya-odakli. Bu yöntem de merkez-odakli yönteme benzer ancak kadrajin alt tarafina öncelik verir. Spot. Sistem sadece kadrajin ortasindaki küçük bir bölgeyi ölçer, sahnenin tümüne bakmaz. Bu yöntem, özellikle arkaplani çok parlak veya karanlik nesneleri çekerken kullanislidir.

Bu resimde otomatik pozlama sistemi oldukça basarili çalismistir, çünkü sahnedeki renklerin ortalamasi "orta gri"dir.

Kolaylikla tahmin edilebilecegi gibi, sahnenin belli bir noktasina daha fazla önem vererek orayi ölçümleme yapildigi zaman, her objenin istenen isik düzeyinde olmasi saglanamaz. Bazan da makine dik olarak tutulup resim çekildiginde sahnenin bir tarafi makine tarafindan daha farkli bir isik düzeyinde algilanabilir. Bu gibi durumlar nadir olmakla beraber karsilasilan durumlardir. Böyle zamanlarda makinenin ölçümleme sistemi devredisi birakilarak kullanici kendisi en dogru yapabilemelidir ve makine de buna olanak saglamalidir.