ODAK VE DERINLIK ALANI

Odak. Etrafinizdaki herhangi bir seye bakin. Sonra bakisinizi baska bir seye çevirin. Tüm gördükleriniz keskin olarak görünecektir. Çünkü gözümüz, farkli uzakliktaki nesnelere otomatik olarak tekrar odaklanacaktir. Fakat keskin olarak gördügünüz bu nesnelerin resmini çekerken her zaman için keskin sonuçlar alamazsiniz. Bunu anlamak için "odak" ve "alan derinligi" kavramlarini anlamak gerekir. Odak, resmin netligini etkileyen faktörlerden sadece bir tanesidir ancak en önemlisidir. Makinenizin deklansör tusuna yarim bastiginiz zaman, makineniz netlemeyi yapar ve nereyi odak noktasi olarak gördügünü anlarsiniz.

Yukaridaki çizimde kirmizi olarak isaretlenen bölge resmin "kritik odak alani"ni temsil etmektedir. Bu alan içindeki ve makineye esit uzakliktaki tüm nesneler net (keskin) olarak görüntülenecektir. Otomatik-odakli bir makine, öne veya arkaya dogru hareket ettiginde odak uzakligi degisecegi için odak alani da degisecektir.

Alan Derinligi. Bir objektif, sadece dar bir alana tam olarak odaklanabilir. Bu alan "kritik odak alani"dir. Fakat teorik olarak durum böyleyken, resimlerin çogunda -örnegin bir manzara resminde- resmin bir uçtan digerine keskin (net) oldugunu görüyoruz. Bunun sirri nedir? Aslinda makine gene bir alana odaklanmaktadir ancak diger alanlar da -kritik odak alani kadar olmasa da- gözün ayirt edemeyecegi kadar keskindir. Iste herseyin keskin (net) olarak göründügü bu alana "derinlik alani" (depth of field) denir. Bu alan içinde nesneler keskin görünürken, bu alandan uzaklastikça netligi azalir. Nihayet öyle bir noktaya gelir ki artik bulanik olur. Aslinda bizim için önemli olan resmin ne kadar bir alaninin net görünmesidir. Eger daha fazla bölgenin net olmasini istersek derinlik alanini arttiririz. Resmin az bir bölgenin net olmasini geri kalaninin bulanik olmasini istiyorsak derinlik alanini azaltiriz. Iste bu ayar diyafram açikligi degeriyle oynayarak saglanir. Ipucu: Derinlik ayarini degistirmek için, makinenizin "diyafram ayari öncelik modu"na geçiniz. Resmin genis bir bölgesinin net olmasi için küçük (örnegin F/16) deger seçiniz. Sadece belli bir bölgenin net olmasi için büyük (örnegin F/2) deger seçiniz.

Yukaridaki resimde kirmizi alan kritik odak alanini temsil ederken, mavi ve siyah alanlar alan derinliginin sinirlarini temsil etmektedir. Mavi ve siyah alanlar arasindaki tüm nesneler esit netlikte gibi görünür. Aslinda makinenin mercegi kirmizi bölgedeki nesnelere odaklanmistir. Ancak diger alanlardaki düsük netligi gözümüz ayirt edemez. Böylece resmin tamami ayni netlikte görünür. Dikkat ederseniz mavi bölge kirmizi alana daha yakin siyah bölge daha uzaktir. Bunun nedeni sudur: Normal çekim mesafelerinde, derinlik alaninin 1/3 kismi kritik odak alaninin önünde, 2/3 kismi arkasindadir. Makine bir objeye ne kadar yakin odaklama yaparsa, derinlik alaninin dagilimi o derece esit olur.

Odak Ayarlari. Tüm dijital fotograf makinelerinde otomatik odaklama modu bulunur. Fakat makinelerin odaklama yöntemleri degisiklik gösterebilir. (Makinelerin ne tür odaklama sistemine sahip olduklarini teknik özelliklerine bakarak ögrenebilirsiniz.) Tüm makinelerde merkez noktaya odaklama özelligi bulunur. Bazi makinelerde buna ek olarak sahnenin belli noktalarina odaklama imkâni da vardir. Gene bazi makinelerde manuel odaklama özelligi de bulunur. Otomatik odaklama belli durumlarda sorunlu olabilir: Özellikle isigin az oldugu, odaklanan nesnenin digerlerindan daha parlak oldugu, objelerin aydinlik olmadigi durumlarda otomatik odaklamada sikinti yasanir. Böyle durumlarda manuel odaklama daha etkin sonuç verir. Odak Kilitleme. Kritik odak alanini degistirmek için odak kilitleme adi verilen yöntem kulanilir. Bu islem söyle yapilir: Makinenizi resmini çekeceginiz objeyi merkeze alacak sekilde ayarlayin. Deklansör dügmesine yarim basin ve makine pozlamayi yapana kadar bekleyin. (Deklansör dügmesine yarim basiliyken makine, odaklama, pozlama ve beyaz ayar (yani renk) dengesini otomatik olarak yapar.) Deklansör dügmesinden parmaginizi çekmeden makineyi baska yöne çevirin ve dügmeye tam basin. Bu yöntemi kullanmak, odak ve derinlik alanini kontrol etmek için odak noktasini makineden istediginiz kadar uzakta belirlemenizi saglayacaktir.