 Günümüzde dijital fotograf makinelerinin çogunda histogram özelligi bulunuyor. Bazilarinda hem çekim hem de izleme modunda bulunan bu özellik bazi makinelerde sadece resim izleme modunda mevcut. Bu makalemizde histogram özelliginin ne oldugunu, ne ise yaradigini, ne zaman ve nasil kullanmak gerektigini inceliyoruz.
Hiç kuskusuz dijital makinelerin getirdigi en büyük kullanim kolayligi LCD ekranlarin varligi. Ekran yardimiyla çekilen resimleri hemen görmek, begenilmeyenleri silmek, menüler yardimiyla çok sayida islemi kolaylikla yapmak mümkün oluyor... Ancak LCD Ekranlar baslikli makalemizde anlattigimiz gibi, LCD ekranlar resmi incelemek için gerçekten ideal bir araç iken, pozlamayi gerçeklestirmek açisindan dezavantajlar da sunmaktadir.
Burada kisaca belirtelim: LCD ekranin çözünürlügü resmin gerçek çözünürlügünden çok daha düsük oldugu için resmi gerçek keskinliginde gösteremez. Ayrica teknolojisi geregi parlak floresan isik kullandigi için resimleri gerçekte oldugundan daha parlak gösterir. Bu konuda ayrintili bilgi edinmek için, LCD ekranlarin avantajlarini ve dezavantajlarini anlattigimiz "LCD Ekranlar" baslikli makalemizi okuyunuz. |
 |
Histogram, ekranda görünen resmin pozlama kalitesi açisindan grafik bir ifadesidir. Bir baska deyisle, makine çekilen resmin pozlamasini belli bir yöntem uyarinca degerlendirir ve resmin grafigini çizer. Bu çizilen grafik, pozlamayi iyilestirmek için fotografçi tarafindan kullanilmasi gereken bir bilgidir. Genel kural olarak, bir histogram grafiginin orta bölgede yogunlasip yukaridaki gibi dag görüntüsü vermesi beklenir.
Tamamen teknik bir yaklasim olan bu yöntemle, resmin bütünü bir ölçek üzerinde grafik olarak ifade edilir. Bu ölçegin 2 ucu: Sol taraf "Gölgeler" (Shadows) ve sag taraf "Parlakliklar" (Highlights) seklindedir. Bu grafik, resmin genel olarak düsük pozlandigini, yüksek pozlandigini veya dengeli bir sekilde pozlandigini gösterir.
Histogrami çizilen bir resimdeki koyu gölgeler grafigin "Gölgeler" ucuna yakinken, resimdeki asiri isiklanmis bölgeler "Parlakliklar" ucuna yakin ifade edilir. Resmin tamaminin bu sekilde degerlendirilmesiyle resmin grafiksel bir ifadesi elde edilmis olur.
Peki neden grafigin orta bölgede yogunlasmasi beklenir? Bu soruyu yanitlamak ve histogrami tam olarak anlamak için bilmemiz gereken bir kavram daha vardir: "Orta Gri". |
Histogram grafiginin tam orta noktasi "orta gri" denilen renk tonudur. Orta gri, üzerine düsen isigin tam olarak %18'ini yansitan renge verilen addir. Bu renk neden önemlidir? Çünkü makinenin isik ölçüm sistemi, LCD ekranda gördügünüz (kadrajdaki) tüm renklerin ortalamasinin orta griye denk geldigini varsayar. Yani makinenin isiklama sistemi bu sekilde kurulmustur. Böyle kurulmasi da çok mantiklidir çünkü pek çok durumda bu varsayim geçerlidir. Iste bu yüzden histogramin orta bölgede yogunlasmasi beklenir, çünkü orta gri grafigin tam ortasindadir. (Orta Gri hakkinda ayrintili bilgiyi FotoKurs bölümümüzün ilgili sayfasindan alabilirsiniz.) |
| Asagida resimlerle histogramlarin nasil yorumlanmasi gerektigini anlatiyoruz. Burada bilinmesi gereken nokta sudur: Tüm histogram boyunca inis ve çikislar vardir. Bizim yorumlamamiz gereken sey, resmin parlakligini ifade eden kümenin nerede yogunlastigidir. Eger sol tarafta ("Gölgeler" tarafinda) yogunluk varsa, resim düsük pozlanmis demektir. Aksine sag tarafta ("Parlakliklar" tarafinda) yogunluk olusmussa resim asiri pozlanmistir. Genel kural olarak: Grafik ne kadar orta noktada toplaniyorsa resmin pozlamasi o kadar basarilidir. |
 
Bu resimde pozlama dengelidir. Resimde gölgeli ve parlak bölgeler dengeli bir biçimde dagilmaktadir. Bunun sonucunda resmin histogram grafigi orta bölgede yogunlasmistir. |
 
Bu resimde gölgeli alanlar resmin kompozisyonuna hâkimdir, bu nedenle histogram solda yogunlasmistir. |
 
Bu resimde ise parlak alanlar resmin kompozisyonunda agir basmaktadir ve bu histogramin sagda yogunlasmasiyla gösterilmektedir. |
| Sunu bilmek gerekir ki, tüm resimlerde histogram orta noktada yogunluk gösterir diye bir kural yoktur. Resimlerin çogunda bu geçerli olmakla birlikte, bazi durumlarda histogram merkez agirlikli degil daginik da olabilir. Asagidaki resim buna bir örnektir: |
 
Yandaki resmin histogrami merkez agirlikli degildir. Grafigin sol, sag ve ortasinda yogunlasmalar vardir. Bu grafik bize, resimde büyük oranda gölgeler ve parlakliklar oldugunu söylüyor. Gerçekten de resim yogun gölge ve parlakliklar içermektedir. |
Simdi makalemizin en önemli bölümüne geldik: Makinemiz bize, resmin pozlamasiyla ilgili grafik olarak ifade edilen bir bilgi sagliyor. Peki biz bu bilgiyi nasil kullanacagiz?
Bir fotograf aslinda "isik" demektir. Dijital makine, kadraja giren sahnenin isiginin yogunlugunu ölçümleyerek pozlamayi gerçeklestirir. Bu ölçüm islemi için makine kendine özgü bir sistem kullanir. Bu sistem makineden makineye veya markadan markaya degisebilir. En yaygin olarak kullanilan Merkez-Odakli isik pozlama sisteminde, makine resmin orta bölgesindeki isigin yogunluguna öncelik vererek otomatik pozlama yapar ve resmin genel isik düzeyini buna göre belirler. (Sitemizin "Teknik Özellikler" sayfasinda makine bilgileri arasindaki "Isik pozlama sistemi", ilgili makinede kullanilan sistem[ler]in adini gösterir.)
Dijital makinenin içindeki bu ölçüm sistemi çogu durumda mükemmele yakin basariyla çalisirken bazi durumlarda yanilabilir. Hiçbir isik ölçüm sistemi her kosulda mükemmel çalisamaz. Bu konuda ayrintili bilgiyi FotoKurs bölümümüzün ilgili sayfasindan edinebilirsiniz.
Iste histogram, makinenin isik ölçüm sisteminin (belli bir resim için) dogru çalisip çalismadigini kontrol etmeye yarayan güvenilir bir bilgidir. Histogram düsük veya asiri pozlama gösteriyorsa, pozlama telâfisini kullanarak resmin genel isik düzeyini ayarlamamiz gerekir.
Pozlama telâfisi, makinenin isik ölçüm sitemini devre disi birakarak resme müdahale etmek demektir. Makineden makineye degismekle birlikte bu ayarlama, genel olarak (-2) ile (+2) arasinda (1/3) adimlar halinde yapilir. |
| Konunun parlakligi | | Histogramin sekli | | Poza mühadale | | Konu ortalama bir aydinliga sahip |  | Histogram orta bölgede yogunlasir | | Pozlama telâfisine gerek yok | | Konuda koyu bölgeler hâkim | | Histogram sola yakin olusur | | Pozlama telâfisi (+) yönde yapilir | | Konuda parlak bölgeler hâkim | | Histogram saga yakin olusur | | Pozlama telâfisi (-) yönde yapilir |
|
| FotoKurs bölümümüzde ayrintili bir sekilde anlattigimiz gibi, bazi durumlarda makinenin isik ölçüm sistemi yanilir. Bunun nedeni ortamdaki renklerin "orta gri"den çok uzaklasmis olmasidir. Buna en tipik örnekler, kar manzarasi veya kumsaldaki çekimlerdir. (Bu ortamlarda makinenin ölçüm sisteminin neden yanildigini FotoKurs bölümüzde okuyunuz.) |
Normal çekim (telâfi yok)
+1.5 EV pozlama telâfisi |
| Yukaridaki kar manzarasi resminde, makinenin ölçüm sistemi yanilgiya düsmüstür. Çünkü yapisi itibariyle sistem, resmi çekilen sahnelerin orta griye tekabül ettigini varsayarak isiklamayi bu sekilde gerçeklestirir. Oysa bu kar manzarasinda gerçekten de beyaz rengin baskinligi vardir ve sahne gerçekten de çok aydinliktir. Soldaki resmin histograminda renklerin orta bölgenin biraz saginda yogunlastigi görülüyor. Oysa yogunluk en sag uçta ("Parlakliklar" ucunda) olmaliydi. Sagdaki resimde pozlama telâfisini kullanarak resmin aydinlik düzeyini arttirarak resmi daha dogal hale getiriyoruz. Sagdaki resmin histogrami istedigimiz sonucu aldigimizi gösteriyor. |
1
